Op de Brilletjesdijk bij Nisse ontmoeten we Bas Chamuleau. Op deze regenachtige middag vertelt Bas met veel enthousiasme over het landschapspark.

“We staan bij een bijzonder weel, een ‘brilletjes weel’. Als je het vanaf bovenaf zou fotograferen, dan zijn het twee rondjes met een smalle landstrook in het midden. Eigenlijk in de vorm van een bril, vandaar de bijnaam.” Bas houdt zich al jaren bezig met de geschiedenis van de polders, de verschillende weeltjes en de omringende dijken. “Deze weel is ontstaan nadat de dijken zijn doorgebroken rond 1509. Dat het een brilletje is geworden heeft te maken met een mogelijk obstakel in de dijk. Aan beide kanten van dit obstakel is het water binnengekomen en gaan kolken. Hoe diep het exact is, dat weten we helaas niet precies.

Waterschap geschiedenis

De interesse voor dit landschap is ontstaan in Bas zijn jeugd. Hij komt oorspronkelijk uit Kwadendamme en in zijn vrije tijd bracht hij tijd door bij een boer. “We liepen met regelmaat door de polders. Het viel mij toen al op dat iedere dijk anders is. Dat fascineerde me enorm. Later heb ik onderzoek gedaan naar Kwadendamme en bij het verzamelen van informatie raakte ik verzeild in de materie van het waterschap. De geschiedenis van het landschapspark is erg interessant en eigenlijk ben ik er altijd in blijven hangen. Mijn specialiteit is nu waterschap geschiedenis.”

Karakteristiek en ecologisch

Na veel onderzoek is het gebied voor Bas alleen maar meer gaan leven. Terwijl hij dat zegt vliegen er ganzen over ons heen. De regendruppels kletteren zacht op het water en verderop zwemmen eendjes. Een weel is niet alleen karakteristiek voor het landschapspark, ook voor het milieu heeft het een belangrijke functie. Het water in de weel is brak, er zwemmen vissen in en er broeden vogels in de lente. Het ecologische systeem zorgt ervoor dat ongedierte wegblijft en daar profiteren de boeren, die verbouwen op het omringende land, enorm van. En natuurlijk zorgt een weel voor een stuk aankleding van Landschapspark Borsele en is het prachtig om te zien als je over de dijk loopt.”

Onbetaalde dijk

En toch blijft Bas vooral geïntrigeerd door de geschiedenis, dus gaan we terug naar de zestiende eeuw. “Deze weel ligt in de zogeheten Van Kruiningenpolder. De heer Jan van Kruiningen wilde het gebied in 1506 inpolderen. Hij zocht iemand die ervaring had met de aanleg van dijken en kwam terecht bij de dijkgraaf van de Goese polder. Na overleg ging de dijkgraaf aan de slag om de dijk aan te leggen en dat lukte. Nu blijkt, uit de archieven, dat de beste man nooit is betaald. Zijn weduwe klaagde de heer Van Kruiningen aan, maar dit heeft ze nooit gewonnen. De Brilletjesdijk waar we nu over rijden, op lopen en fietsen is dus nooit betaald. Dit zijn mooie anekdotes en iedere polder heeft zo wel een mooi verhaal.”
Weeltjes in het landschapspark vallen onder beschermd natuurgebied en na het verhaal van Bas begrijpen we dat maar al te goed. ‘Zomaar’ voorbij een weel lopen, dat doen we niet meer. Nieuwsgierig gaan we binnenkort een rondje over meerdere dijken doen en onze fantasie de vrije loop laten.

 

“Weeltjes zijn nu juweeltjes in het landschap”

Hun ontstaan ging met geweld gepaard

De geschiedenis van het ontstaan van het landschapspark, is in belangrijke mate een verhaal van de strijd tegen het water. Dat is ook het geval bij de weeltjes. Het zijn kolkgaten die ontstonden na een dijkdoorbraak.
Het water stortte bij een stormvloed met heel veel kracht door een gat in de dijk. Het rondkolkende water maakte een diepe plas direct achter de dijk. Bij het herstel kozen de mensen er doorgaans voor om de nieuwe dijk rondom de diepe kolk te leggen en zo bleef de weel dan bestaan. Inmiddels is het een aantrekkelijk landschapselement die je hier veel tegenkomt.
Soms zijn er zelfs twee welen dicht bij elkaar zoals het geval is bij de Brilletjes in Nisse.

Op andere plekken in Nederland heten deze kolkgaten een wiel of waal.

Over benaming gesproken – in Landschapspark Borsele kennen we de Zwaakse Weel. Echter hier is de naam niet goed gekozen want dit is geen weel of kolkgat maar een kreekrest. De Zwake was vroeger een getijdenkreek ook wel zeearm genoemd die de Westerschelde verbond met het Veerse Gat. Toentertijd een drukbevaren scheepvaartroute, nu een paradijs voor watervogels.

Activiteiten
Landschapspark Borsele

Schrijf je in om maandelijks op de hoogte te worden gehouden van de activiteiten die worden georganiseerd in Landschapspark Borsele

We sturen je geen spam!